Phình động mạch máu não là một căn bệnh nguy hiểm, tiến triển thầm lặng, khi vỡ gây nên chảy máu dưới nhện là một dạng tai biến mạch máu não rất nặng nề, có thể khiến cho người bệnh bị đột quỵ, tổn thương não, tỷ lệ tử vong rất cao nếu không cấp cứu kịp thời.
Phình động mạch não được xem như một loại dị dạng động mạch não, là hiện tượng phồng lồi mạch máu trong não. Bệnh do một đoạn động mạch trên não bị phình tạo thành túi. Túi phình ngày càng to, thành túi mỏng dần và rất dễ vỡ. Tương tự như các khối u, khi bản thân các mạch máu não phình to sẽ tạo ra một lực chèn ép lên các tổ chức mô não xung quanh nó. Vì thành mạch quá mỏng, nên bất cứ thời điểm nào cũng có thể bị vỡ và máu sẽ tràn vào khoang ở xung quanh não dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng, thậm chí là tử vong.
Đoạn động mạch trên não bị phình tạo thành túi
Sự nguy hiểm của phình động mạch não ở chỗ, khi chưa vỡ hầu như chúng không có biểu hiện gì và rất khó chẩn đoán vỡ có thể xảy ra khi nào. Trong từng giai đoạn, triệu chứng phình mạch máu não có những diễn biến khác nhau. Ở giai đoạn đầu, bệnh nhân sẽ cảm thấy tê bì tay chân, sinh hoạt hàng ngày gặp nhiều khó khăn. Khoảng 30-60% người bệnh cảm thấy hiện tượng cảnh báo đau đầu ở vùng sau mắt, phía trên mắt, chóng mặt từ nhiều ngày đến nhiều tuần trước khi vỡ túi phình. Bên cạnh đó còn một số triệu chứng đi kèm như buồn nôn, nôn, cứng cổ, co giật, mất tỉnh táo, trí nhớ giảm rõ rệt… Đặc biệt, thị lực của người bệnh có dấu hiệu suy giảm rõ rệt, rất dễ sụp mí, co giãn đồng tử, một số người phải đối mặt với tình trạng liệt nửa người.
Tuy nhiên cũng có nhiều trường hợp không biểu hiện bất kỳ dấu hiệu nào. Chỉ khi bệnh nhân đang phải điều trị một bệnh lý nào đó như động kinh, co giật, đau đầu mạn tính hay khi người bệnh nhập viện do đã xuất hiện các biến chứng nghiêm trọng: xuất huyết dưới màng nhện, xuất huyết nội sọ, hoặc đi khám sức khỏe tổng quát có chụp cộng hưởng từ kiểm tra mạch não thì mới phát hiện ra có túi phình động mạch não.
Bác sĩ Trần Bá Tuấn, Khoa Phẫu thuật thần kinh cột sống, Bệnh viện Đa khoa tỉnh cho biết: Bệnh nhân bị dị dạng phình mạch máu não sẽ phải đối mặt với nguy cơ chảy máu do vỡ các dị dạng mạch máu não, làm cho bệnh nhân vào viện trong tình trạng hôn mê, đột quỵ và sẽ gây ra các hậu quả về thần kinh cũng như di chứng về thần kinh sau này rất nặng nề cho bệnh nhân cũng như đe dọa đến tính mạng của bệnh nhân ngay thời điểm mà vỡ dị dạng gây chảy máu não.
Bệnh nhân bị vỡ dị dạng mạch máu não có có nguy cơ hôn mê, đột quỵ và di chứng về thần kinh nặng nề
Nguyên nhân gây ra phình động mạch não có thể do các bất thường bẩm sinh ở mạch máu não hoặc do thói quen sinh hoạt hàng ngày của bệnh nhân không lành mạnh, do gặp phải chấn thương ở não bộ hoặc có khối u ở khu vực này. Tình trạng này cũng có thể xuất hiện phổ biến hơn ở những người vận động quá sức, tác động trực tiếp đến cấu trúc và hoạt động của mạch máu não. Ngoài ra lạm dụng các thức uống có chất kích thích như rượu, bia, thường xuyên hút thuốc lá liên tục… có thể làm gia tăng nguy cơ bị phình mạch máu não.
Hiện tượng phình mạch não còn hay gặp ở những người bị tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn mỡ máu, xơ vữa động mạch, người bị thiếu hụt estrogen, phụ nữ ở độ tuổi tiền mãn kinh, người có tiền sử gia đình bị động mạch não giãn/phình động mạch não. Nhóm người trong độ tuổi từ 35 – 60 tuổi có tỷ lệ mắc cao hơn.
Các bác sĩ Bệnh viện Đa khoa tỉnh giải thích tình trạng phình động mạch não cho các bệnh nhân mắc bệnh
Theo thống kê, túi phình mạch máu não vỡ có tỉ lệ tử vong trước khi đến bệnh viện là 10-15%. Túi phình mạch não vỡ tái phát tỉ lệ tử vong tàn tật lên đến 60% – 80%. Vì vậy, đây là bệnh lý cần phải cấp cứu, can thiệp ngay nhằm phòng vỡ tái phát. Tùy thuộc vào độ tuổi, tình trạng sức khỏe, kích thước và vị trí của các mạch máu bất thường mà các bác sĩ sẽ chỉ định điều trị phù hợp để đem lại kết quả cao cho người bệnh. Trong đó, kỹ thuật vi phẫu kẹp túi phình mạch não bằng clip được đánh giá là có hiệu quả bảo vệ người bệnh lâu dài khỏi nguy cơ xuất huyết.
Bác sĩ Trần Bá Tuấn, Khoa Phẫu thuật thần kinh cột sống, BVĐK tỉnh cho biết: Phình mạch máu não được điều trị theo 3 phương án điều trị kinh điển: nội khoa, phẫu thuật, can thiệp nội mạch. Ngoài ra còn có thể có 1 số phương pháp như là xạ trị. Phương pháp vi phẫu thuật cho điều trị phình mạch máu não bệnh nhân được phẫu thuật vi phẫu kẹp túi phình động mạch não bằng các clip mạch máu chuyên dụng để làm giảm nguy cơ chảy máu tái phát cũng như giải quyết được hậu quả của chảy máu trong nhu mô não, giúp cải thiện được tình trạng tri giác cũng như về chức năng thần kinh cho bệnh nhân.
Bác sĩ BVĐK tỉnh Quảng Ninh cấp cứu trường hợp vỡ túi phình động mạch não bằng phương pháp vi phẫu thuật
Sau phẫu thuật, ngoài việc sử dụng các thuốc để cải thiện chức năng thần kinh cho bệnh nhân cũng như tập phục hồi chức năng thì bệnh nhân cần phải được kiểm soát các bệnh lý nền tốt để hạn chế tỷ lệ tái phát cũng như phát triển những dị dạng mạch máu não phình mạch não ở các vị trí khác và cũng như khám lại thường xuyên để đánh giá lại vị trí dại dạng mạch máu não đã can thiệp.
Hiện nay, nhờ sự hỗ trợ của hệ thống chẩn đoán hình ảnh hiện đại, phình động mạch não cũng như các dị tật, dị dạng về mạch máu não ngày càng được phát hiện sớm nhờ kết hợp hình ảnh cộng hưởng từ và chụp mạch não, chụp cắt lớp vi tính.
Để hạn chế các trường hợp dị dạng mạch máu não mắc phải, chúng ta có thể kiểm soát các bệnh lý nền như tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn mỡ máu, xơ vữa mạch; Đi tầm soát kiểm soát thường xuyên với các bệnh nhân trên 50 tuổi và những trường hợp có triệu chứng để có thể phát hiện sớm các túi phình mạch não khi nó chưa vỡ để có thể can thiệp sớm, hạn chế di chứng cho hệ thần kinh.
Phình động mạch não càng để lâu thì sức khỏe người bệnh càng chịu ảnh hưởng nghiêm trọng, tăng nguy cơ biến chứng nguy hiểm. Nếu nhận thấy có các dấu hiệu cảnh báo tình trạng này thì người bệnh nên đi khám càng sớm càng tốt. Ngoài ra, hàng ngày mỗi người hãy duy trì một lối sống lành mạnh, khoa học sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ gặp phải biến chứng do bệnh.
Quỳnh Trang (CDC QN)
