Mùa hè là khoảng thời gian mong đợi của nhiều học sinh sau một năm học tập vất vả. Đây là dịp để các em nghỉ ngơi, tham gia các hoạt động vui chơi, về quê thăm ông bà hay đi du lịch cùng gia đình. Tuy nhiên, mùa hè ở Việt Nam với đặc điểm thời tiết nắng nóng gay gắt, mưa nhiều, độ ẩm cao là điều kiện thuận lợi để các loại vi rút, vi khuẩn gây bệnh truyền nhiễm phát triển mạnh. Chính vì vậy, công tác bảo vệ sức khỏe, đặc biệt là phòng tránh bệnh truyền nhiễm cho học sinh trong mùa hè cần được quan tâm đúng mức từ gia đình, nhà trường đến toàn thể cộng đồng.

Tình hình bệnh truyền nhiễm mùa hè

Theo nhận định của các chuyên gia y tế, mùa hè hằng năm thường chứng kiến sự gia tăng rõ rệt của nhiều bệnh truyền nhiễm, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và sinh hoạt của trẻ nhỏ. Trong đó, một số bệnh phổ biến và có nguy cơ lây lan cao gồm: tay chân miệng, sốt xuất huyết, tiêu chảy cấp, viêm não Nhật Bản, viêm màng não do vi rút, cúm mùa, các bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp và các bệnh lây qua thực phẩm, nước uống không đảm bảo vệ sinh.

Đặc biệt, trẻ em mầm non và tiểu học là nhóm dễ bị tổn thương nhất. Hệ miễn dịch của trẻ còn non yếu, trong khi kỹ năng tự chăm sóc bản thân còn hạn chế. Môi trường sinh hoạt chung, thói quen chưa hợp vệ sinh và sự hiếu động trong mùa hè khiến trẻ dễ tiếp xúc với mầm bệnh.

Các bệnh thường gặp và biện pháp phòng tránh

Bệnh tay chân miệng:

Đây là bệnh do vi rút đường ruột gây ra (thường gặp nhất là Enterovirus 71 và Coxsackievirus), lây truyền qua đường tiêu hóa, tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết từ mụn nước, nước bọt hoặc phân của người bệnh. Bệnh thường xảy ra ở trẻ dưới 5 tuổi.

Biểu hiện: Sốt nhẹ hoặc cao, đau họng, biếng ăn, nổi mụn nước ở lòng bàn tay, bàn chân, mông, trong miệng gây đau rát khi ăn uống.

Phòng bệnh: Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, vệ sinh đồ chơi, bề mặt tiếp xúc, không cho trẻ dùng chung khăn, cốc, thìa; tránh tiếp xúc với người bệnh.

Cúm mùa, bệnh hô hấp cấp:

Gây ra bởi vi rút cúm A, B hoặc các vi rút hô hấp khác. Lây lan qua đường hô hấp khi ho, hắt hơi, nói chuyện.

Biểu hiện: Sốt nhẹ đến cao, ho, đau họng, nghẹt mũi, đau cơ, mệt mỏi, có thể biến chứng viêm phổi ở trẻ nhỏ.

Phòng bệnh: Tiêm vắc xin cúm định kỳ, đeo khẩu trang nơi đông người, rửa tay thường xuyên, giữ ấm cơ thể, nghỉ ngơi khi có triệu chứng.

Viêm não Nhật Bản:

Là bệnh nhiễm vi rút cấp tính do muỗi Culex truyền, có thể gây tổn thương não vĩnh viễn hoặc tử vong.

Biểu hiện: Giai đoạn đầu giống cảm cúm (sốt, đau đầu, nôn), sau tiến triển nhanh thành rối loạn tri giác, co giật, liệt thần kinh, hôn mê.

Phòng bệnh: Tiêm phòng đầy đủ 3 mũi vắc xin viêm não Nhật Bản đúng lịch, giữ vệ sinh môi trường, tránh ao tù nước đọng, mặc đồ dài tay cho trẻ vào buổi tối.

Sốt xuất huyết:

Là bệnh do vi rút Dengue gây ra, lây truyền qua muỗi vằn Aedes aegypti. Muỗi đốt người bệnh rồi truyền bệnh cho người lành.

Biểu hiện: Sốt cao đột ngột kéo dài 2–7 ngày, nhức đầu dữ dội, đau sau hốc mắt, nổi ban xuất huyết dưới da, chảy máu cam, nướu răng, có thể dẫn đến sốc nếu không điều trị kịp thời.

Phòng bệnh: Dọn dẹp nơi ở sạch sẽ, đậy kín dụng cụ chứa nước, thả cá ăn bọ gậy, dùng màn khi ngủ, xịt thuốc chống muỗi, mặc quần áo dài tay, phối hợp phun hóa chất diệt muỗi.

Tiêu chảy cấp, ngộ độc thực phẩm:

Nguyên nhân do vi khuẩn (E. coli, Salmonella…), vi rút (Rotavirus), ký sinh trùng hoặc hóa chất độc hại. Lây qua thực phẩm, nước uống nhiễm bẩn.

Biểu hiện: Đi ngoài phân lỏng nhiều lần, đau bụng, nôn, mất nước, mệt mỏi, có thể sốt.

Phòng bệnh: Vệ sinh an toàn thực phẩm, rửa tay sạch trước khi ăn, ăn chín uống sôi, bảo quản thức ăn đúng cách, sử dụng nguồn nước sạch, hạn chế ăn hàng quán không đảm bảo.

Khuyến nghị đối với phụ huynh và học sinh

Trang bị cho học sinh kiến thức cơ bản về phòng tránh các bệnh truyền nhiễm thường gặp trong mùa hè thông qua các buổi sinh hoạt tại gia đình, trường học.

Khuyến khích trẻ duy trì thói quen rửa tay đúng cách bằng xà phòng, nhất là trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.

Chăm sóc dinh dưỡng hợp lý để nâng cao sức đề kháng: ăn đủ chất, tăng cường rau xanh, trái cây, uống đủ nước.

Hạn chế cho trẻ vui chơi nơi ô nhiễm, ao hồ nước bẩn; khi ra ngoài nên mặc quần áo dài tay, đội nón, đeo khẩu trang.

Tiêm chủng đầy đủ các loại vắc xin phòng bệnh theo lịch tiêm chủng mở rộng.

Chủ động theo dõi sức khỏe của trẻ, khi có dấu hiệu sốt cao, mệt mỏi, phát ban, tiêu chảy… cần đưa đến cơ sở y tế để khám và điều trị kịp thời.

Vai trò của nhà trường và cộng đồng

Các trường học, đặc biệt là trường mầm non, tiểu học cần phối hợp chặt chẽ với ngành y tế trong công tác tuyên truyền, giáo dục sức khỏe cho học sinh và phụ huynh; tổ chức các buổi sinh hoạt ngoại khóa, lồng ghép nội dung phòng chống dịch bệnh vào các tiết học; đảm bảo vệ sinh lớp học, nhà vệ sinh, khu vực bán trú.

Chính quyền địa phương và tổ chức đoàn thể cần đẩy mạnh chiến dịch vệ sinh môi trường, diệt muỗi, diệt lăng quăng/bọ gậy, khơi thông cống rãnh, phát quang bụi rậm, tuyên truyền trên loa phát thanh, bảng tin.

Mùa hè không chỉ là thời điểm nghỉ ngơi, thư giãn của học sinh mà còn là giai đoạn cần đặc biệt quan tâm đến sức khỏe, nhất là phòng chống bệnh truyền nhiễm. Việc chủ động trang bị kiến thức, giữ gìn vệ sinh cá nhân và môi trường sống, tiêm chủng đầy đủ là những biện pháp thiết thực để bảo vệ sức khỏe cho các em. Đây là trách nhiệm không chỉ của gia đình mà còn của nhà trường, ngành y tế và toàn xã hội, nhằm tạo nên một mùa hè an toàn, khỏe mạnh cho thế hệ tương lai.

Tuấn Anh – CDC Quảng Ninh